نگاهی به جشن های ایرانی شادى شیلروسیمفونى نهم بتهوون
نگاهی به جشن های ایرانی
شادى شیلروسیمفونى نهم بتهوون
تورج پارسی
بخش دوم
این چنین است که در آیین ایرانی بر " مرگ تن " مویه کردن روا نمی باشد ، چرا که مویه ماتمى است که انسان را به ورطه بیزاری از هستی خواهد انداخت تا از بار اعتمادش بکاهد . مویه خزان لحظه ی آدمی ، زنگ کرکننده ای است که حتا " زمین را هم ناشاد می کند " .
به همین دلیل ایرانی به ستایش و نیایش منش نیک و کار می ایستد تا در برابر تباهی و تاریکی و شیون و مویه پایداری کند . به راستى که " انسان کار را آفرید و کار انسان را " !
" کارومنش نیک را می ستاییم ،
پایداری در برابر تاریکی را ،
پایداری در برابر شیون و مویه را ". یسنا ۷۱ بند ۱۷
" آبادانى گیتى را باد
باید براى آبادانى جهان کوشید و آنرا به درستى نگاهبانى کردو به سوى روشنایى برد"
یسنا هات ۱۰/ بند ۲۰
بر مبنای چنین آموزشی است که ایرانی چنین منشى می کوشد تا راستی را در کارهایش از میان نبرد ، باچشمانی روشن و پاک به زمین و خورشید و ..... بنگرد . دستان را برای آبادانی جهان بکار ببرد ( دورنمایى فراسوى قبیله ، تقسیم نکردن جهان به خودى و غیر خودى ) از روی خرد بر دامنه ی روشنایی بیفزاید . برآمد نهایی چنین بینشی تبلور " شادی " است این همان جهانى است که داریوش بزرگ بنا بر باور خود درسنگنبشته ى نقش رستم " آفریده زیباى اهورامزد" قلمدادش مى داند .
***
همه ى آفریده ها زیبا هستند و انسان بخشی از این زیبایی است و زایش او نیز سزاوار نیایش و شادی است از این جهت بنا به گزارش هردوت : ایرانیان نخستین مردمانی هستند که زادروز خود را جشن می گیرند و به شادی می ایستند . فراتر از گفته ی هردوت اینکه زرتشتیان حتا پس از درگذشت دل بستگان خود ، باز هم تولد آنها را جشن می گرفتند . بر همین اصل و قاعده است که در آیین هاى دینى زرتشتیان امروزهم چنان به نام رفتگان و به یاد زندگان در جام هایى که به نامگانى نامورند و درونشان نام درگذشتگان را حک کرده اند باده نوشى مى شود .
" رز " را خدا از قبل " شادى " آفرید
شادى و خرمى همه از رز بود پدید
شادى فروخت و خرمى ، آنکس که رز فروخت
شادى خرید و خرمى ، آنکس که رز خرید / على باخزرى
(رز درخت انگورست )
شادی قصه ى بامداد آدمى است که پر از بال زدن پر آرامش کبوتر سپید آشتى است ، به زبانى آشکارترقصه ی بنیانی هستی آدمی و طبیعت است که به گفته ی شیرین حافظ شیراز، " کز هر زبان که می شنوم نا مکررست "
چکامه ى " شادى " شیلر و" سیمفونى نهم " بتهوون
بنیاد یونسکو در آلمان سال ۲۰۰۹ را سال شیلر خوانده است .شیلر شاعر آلمانی است که بیش از چهل و شش سال عمرنکرد (۱۸۰۵ ــ ۱۷۵۹) " او چکامه ى پر معناى انسانى و بلند بالاى خود " شادی " An die freude را در ۲۷ سالگی سرود، و لودویک وان بتهوون آنرا درموومان چهارم سیمفونى نهم خود بکار بردو آنرا جاودانه ساخت. اتحادیه اروپا در سال ۱۹۸۵ بخش آوازی سیمفونی با کلمات فریدریش شیلر را به عنوان سرود رسمی خود برگزید. . بخشی از این ترانه را کامران جمالى به زبان پارسی برگردانده، بنگرید تا آشکارکند که آدمی برای رنج آفریده نشده است یا به گفته بتهوون : اندوه انسان ها را به هم پیوند نمی دهد !.
بتهوون ( ۱۸۲۷ـ۱۷۷۰ م) مردی که " دربرابرهیچکس حتا خدایان کمر خم نکرد " در سن شانزده سالگی ترانه "شادی " An die freude شیلر راخواند واین اندیشه به اوره یافت که برآن آهنگ بسازد ، سرانجام چهار سال پیش از مرگش " اندیشه ی شادمانی انسان " را در قالب یک سیمفونی ۶۸ دقیقه ای سامان بخشید . شعر شیلرو موسیقی بتهوون ماندگارترین پیام برادرى را به انسان رسانید و ملیون ها بوسه نثار گیتی ساخت . روزانه که موسیقى گوش مى دهم ، گفته ى نیچه را با صداى بلند تکرار مى کنم :
زندگى بدون موسیقى یک سوتفاهم بزرگ است !
شادی !
برگرداننده ی ترانه از آلمانى کامران جمالی
شادی ای شعله ی شکوه خدایان ای دختر بهشت اساتیر
ما در حریم قدس تو پا می نهیم شاد بار دگر فسون تو پیوند می دهد
آنچه جمود داد به قهر و غضب به باد .
انسان شود برادر انسان هرجا عطوفت تو بال و پر گشاد
هر کس که کیمیا ی سعادت ـ دوست ـ یافت یا آنکه داشت بانوی دلبندی
حتا آنکس که در تمامی سیاره ی زمین تنها خود را شناخته است
از شور شادمانی ما بهره یافته است .
اما باید برون حلقه ی ما مویه گر شود آن جانور که روی ز شادی برتافته است .....
شاد چون اختران که می گردند بر مدار شکوهمند سپهر:
ره سپارید ! ای برادر ها در رهی پر مهر شاد چون قهرمان به سوی پیروزی
سد ها هزار، سد ها ملیون به روی هم آغوش خویش را بگشائیم ، این بوسه ایست نثار جهان ما .........
To Joy
Joy, thou beauteous godly lighting,
Daughter of Elysium,
Fire drunken we are ent'ring
Heavenly, thy holy home!
Thy enchantments bind together,
What did custom's sword divide,
Beggars are a prince's brother,
Where thy gentle wings abide.
Chorus
Be embrac'd, ye millions yonder!
Take this kiss throughout the world!
Brothers—o'er the stars unfurl'd
Must reside a loving father.
edition of his works to the more familiar:
What did custom stern divide;
Every man becomes a brother,
سرچشمه ها
– بندهش ، فرنبغ دادگى ، گزارنده مهرداد بهار ، انتشارات توس۱۳۶۹
-Phil G Goulding ,Klassik musik, Forum, Stockhlom 1994
ـ برگرداننده ی ترانه کامران جمالی چیستا سال یازدهم شماره ی ۱۰
johan Batile , The Hamlyn History of classical musics
- اوستا کهن ترین سرودها و متن هاى ایرانى گزارش جلیل دوستخواه جلد یکم چاپ یازدهم 1386
http://en.wikipedia.org/wiki/Ode_to_Joy
http://www.schillerinstitute.org/
fid_91-96/931_Schiller_Ode.html
http://www.schillerinstitute.org/fid_…/931_Schiller_Ode.html
http://www.sharemation.com/ckabotar/bet/s9.htm
http://www.drghazanfari.com/tora.html
– ماتریالیسم دیالکتیک و ماتریالیسىم تاریخى ، کتاب اول دیالکتىک ، امیر نیک آیین
* در گاتا هیچ جا پایی از آفرینش شش هنگام نیست ، بى گمان این همان جشن گهنبار هاست که در راستاى سال برگزار مى شده به مرور به آفرینش شش هنگام در راستاى سال تبدیل شده است . با این تفاوت که در آیین سامى خدا در یکروز جهان را مى آفریند . از سوى دیگر ما با تفکر علمى در همین زمینه در فرهنگ مان برخورد مى کنیم براى نمونه دهریون که مولانا از قول آنها مى گوید :
گفت این عالم قدیم است و بى کى است
نیستش بانى و یا بانى وى است
از سوى دیگر دانشمند بزرگ مان رازى است که دیدگاه علمى اش بر تارک ماتریالیسم دیالکتیک مى درخشد " چون اندر عالم چیزى پدید همى نیاید مگر از چیزى دیگر این حال دلیل است بر آنکه ابداع محال است واجب آید که هیولى " ماده " قدیم باشد و چون مر هیولى قدیم است از مکان چاره نیست پس مکان هم قدیم است " فیلسوف رى زکریاى رازى ، تالیف مهدى محقق ، چاپ سوم ۱۳۶۸نشر نى
خلاصه کلام این بزرگوار جهان علم این است که : ماده یا هیولى هرگز آفریده نشده همیشه بوده و خواهد بود که در شعر شبسترى هم مى توان همین معنا را دید :
عدم موجود گردد این محال است
وجود از روز اول لایزال است . برگرفته شده از کتاب ماتریالیسم دیالکتیک وماتریالییسم تاریخى، امیر نیک ایین
